Wat is stress?
In het algemeen verstaan wij onder stress eigenlijk de reactie (stress-response) op een situatie of prikkel (stressor) in de vorm van spanning. De spanning uit zich dan zowel lichamelijk en geestelijk.
Wij kennen 2 soorten stress positieve en negatieve.
Positieve stress draagt bij om iets gedaan te krijgen. Deze stress (reactie op iets) geeft extra energie, motivatie en opmerkzaamheid om de uitdaging of situatie aan te pakken. Denk aan examenstress. Je bent dan klaar voor de test zowel mentaal als lichamelijk.
Negatieve stress is stress dat niet helpend is om een situatie aan te pakken. Bijvoorbeeld je bent gestresst, omdat je in de file staat en je gaat de afspraak missen. De stress maakt alleen spanning en negativiteit in je lijf en geest los. De file wordt er met andere woorden niet korter van.
Stress en lichaam
Het lichaam reageert direct op stress signalen. Dit is een automatische reactie om het lichaam in paraatheid te brengen voor ‘vechten’ of ‘vluchten’. Er volgt een snelle reactie via het autonoom sympathische zenuwstelsel, waarbij de hormonen adrenaline, noradrenaline en cortisol in de bloedbaan komen.
Adrenaline verhoogt de hartslag, sneller ademhaling en zorgt voor dat alle zuurstof en energie naar de spieren gaan. Kortom het zorgt er voor dat je lichaam paraat staat om te vechten of vluchten.
Verder kan je merken dat je meer zweet, koude handen en voeten krijgt.
Noradrenaline is enigszins vergelijkbaar met adrenaline en wordt aangemaakt door het lichaam bij stress. Binnen enkele minuten breekt het lichaam deze stof weer af. Teveel noradrenaline veroorzaakt bij veel mensen een angstig, gespannen of opgewonden gevoel op. De bloeddruk stijgt zodat er meer bloed beschikbaar komt voor spieren en hersenen. Tegelijk wordt de spijsvertering tijdelijk stilgelegd.
Cortisol zorgt ervoor dat je lichaam extra energie vrijmaakt door bloedsuikerspiegel te verhogen. Dit gaat ten koste van de eiwitten in de spieren. Cortisol heeft nog een andere functie: Het onderdrukt het immuunsysteem. Het immuunsysteem is van groot belang bij het remmen van ontstekingen en het bevorderen van herstel. Maar wanneer er direct gevaar zorgt het lichaam ervoor dat alle energie paraat is om zichzelf tegen het directe gevaar te beschermen: de functie van het immuunsysteem wordt als het ware uitgesteld om ook hierop energie te besparen. Regelmatig worden mensen daarom ziek in de vakantie, door dit hormoon.
Hieronder een kort film over hoe cortisol wordt aangemaakt.
Stress en geest
Naast de invloed op het lichaam, kan stress ook aanzienlijke gevolgen hebben op je psychische welzijn. Zo kan stress piekeren introduceren. Piekeren is een versnelde manier van cirkelvormig denken, waarbij je blijft steken op hetzelfde onderwerp zonder een oplossing te vinden. Als dit langdurig aanhoudt, kan dit zorgen voor psychische uitputtig, wat op zijn beurt kan leiden tot depressie en burn-out.
Stress kan er bovendien voor zorgen dat je meer moeite hebt met je te concentreren en dingen te herinneren, wat gaan werken, huishouden en andere dagelijkse taken serieus kan bemoeilijken. Het zorgt er bovendien voor dat deze taken langer kunnen duren, wat op zijn beurt dan weer meer stress kan oproepen.
Geetanjal Khanna